Introductieweken en seksueel grensoverschrijdend gedrag: de aanpak van vier Veilige Steden

Het nieuwe studiejaar gaat bijna van start. Dat betekent dat er de afgelopen weken in veel steden introductieweken zijn georganiseerd voor aankomende studenten. Meerdere ‘Veilige Steden’ grijpen deze periode aan om seksueel grensoverschrijdend gedrag onder studenten aan te pakken. Movisie sprak met de gemeenten Leiden, Utrecht, Groningen en Tilburg over hoe zij dit onderwerp op de kaart zetten.

Introductieweken als moment voor bewustwording

De Utrechtse Introductie Week (UIT) wordt afgetrapt met een informatiemarkt. De gemeente heeft een kraam waarbij de thema’s straatintimidatie en veilig uitgaan centraal staan. In samenwerking met Stop Straatintimidatie, en ook dit jaar met Emancipator, gaat de gemeente met nieuwe studenten in gesprek. Ze zetten onder andere een ‘kop van jut’ in waar tips op staan om in te grijpen. En ze delen campagnemateriaal uit, zoals stickers, tasjes en flyers. Zo wordt met behulp van een spelelement op een laagdrempelige manier een belangrijk thema aangesneden. In de gesprekken worden tips gegeven om in te grijpen bij grensoverschrijdend gedrag en worden strafbaarstelling en het meldpunt onder de aandacht gebracht. ‘De UIT is een unieke kans om studenten te spreken en ruim 4000 nieuwe studenten te bereiken, bewustwording te vergroten en ervaringsverhalen op te halen. Denk bijvoorbeeld aan het spreken van jongens en mannen over hun rol als omstander’, aldus Lieke Gaminde, projectmedewerker straatintimidatie. In het straatbeeld is de campagne tegen straatintimidatie rondom de UIT duidelijk aanwezig, met abri-uitingen door de hele stad.

In Groningen wordt dit jaar voor de derde keer tijdens de introductieweek een ‘safe space’ georganiseerd in het uitgaansgebied. Dit is een plek waar je terecht kunt als er iets gebeurt waardoor je je niet prettig of veilig voelt, of als je behoefte aan een rustruimte hebt. De gemeente financiert deze ruimte en is betrokken bij de organisatie. De safe space wordt bemenst door het Centrum Seksueel Geweld. ‘Er lopen ook best veel mensen even binnen om te vragen wat de safe space is, of om te zeggen dat ze het goed vinden dat we dit doen. Naast dat het doel natuurlijk is om mensen te helpen, is het dus ook een goede manier om te laten zien: hier staan wij voor’, vertelt beleidsadviseur Elise Kamminga.

In Leiden wordt de aanpak vormgegeven door de Kerngroep tegen seksueel ongewenst gedrag. Deze kerngroep is een samenwerking tussen verschillende partners, waaronder onderwijsinstellingen, de gemeente en de studentenkoepels en is onderdeel van een bredere samenwerking rondom het welzijn van studenten. Onderdeel van de aanpak is dat studenten die tijdens de introductieweek mentor zijn voor de nieuwe studenten voorafgaand aan de week getraind worden door stichting Our Bodies Our Voice. In die training leren zij ongewenst seksueel gedrag herkennen, hoe ze in kunnen grijpen, en hoe ze het gesprek erover aan kunnen gaan met hun mentorgroepje. De mentors worden dus getraind als actieve omstanders bij seksueel grensoverschrijdend gedrag. Naast het trainen van mentors wordt de Ben je oké campagne extra onder de aandacht gebracht onder studenten.

Ook in Tilburg wordt de introductieweek aangegrepen om extra in te zetten op hun campagne, die zich richt op het activeren van omstanders. Ook worden flyers meegegeven met meer informatie over omstanderinterventies en het meldpunt straatintimidatie. De gemeente stimuleert ook met een speciale fietsenstalling dat studenten uit dezelfde wijk elkaar ontmoeten en samen naar huis fietsen.

Een structurele aanpak

De vier Veilige Steden zijn het erover eens dat de introductieweken niet het enige moment moeten zijn waarop gewerkt wordt aan de aanpak van grensoverschrijdend gedrag in het studentenleven. Gedurende het jaar onderhouden ze daarom contact met studentenverenigingen, en bieden ze onder andere informatiematerialen en trainingen aan.

Zo organiseert gemeente Utrecht vanuit de aanpak van straatintimidatie jaarlijks een bijeenkomst voor studentenverenigingen. ‘Het doel daarvan is om kennis te delen over hoe je seksueel grensoverschrijdend gedrag tegen kunt gaan’, vertelt Gaminde. ‘We doen daar ook een beroep op de verantwoordelijkheid van de bestuurders. Via hen proberen we de studenten te bereiken.’ Naast deze jaarlijkse bijeenkomst, organiseert de gemeente ook een online afspraak waarbij studentenverenigingen aan kunnen sluiten. Doel daarvan is om behoeften op te halen en informatie te delen, en om campagnemateriaal en de mogelijkheid tot het afnemen van workshops onder de aandacht te brengen bij de verenigingen.

Ook gemeente Groningen biedt door het hele jaar heen trainingen aan. ‘Besturen en barcommissies van studentenverenigingen zijn getraind. Ook bij steeds meer horecaondernemers worden de teams getraind. Trainingen zijn het hele jaar door een belangrijk onderdeel van het beleid. Het is belangrijk dat iedereen dezelfde norm hanteert en uitdraagt, en dat er handelingsperspectief is’, aldus beleidsadviseur diversiteit Zinzi Shamburg. Over het trainen van horecapersoneel lees je meer in de handreiking Seksueel grensoverschrijdend gedrag tijdens het uitgaan.

In Tilburg gaat Feniks, het lokale vrouwenemancipatiecentrum, door het jaar heen in gesprek met de studentenverenigingen over hun aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Verder heeft de gemeente dit jaar tijdens Carnaval in samenwerking met studentenfractie Front voor het eerst een safe space georganiseerd. Ook op de Tilburgse Kermis was er een safe space aanwezig.

Gemeente Leiden financiert de GGD, die een project hebben waarbij ze besturen van studie en studentenverenigingen bijstaan om te kijken hoe ze hun beleid rondom sociale veiligheid vorm kunnen geven. Daarnaast ondersteunt de gemeente ook initiatieven vanuit de studenten zelf. Jaap Valkenburg, beleidsadviseur studentenwelzijn, vertelt hierover: ‘We zien dat studenten die zelf initiatieven hebben ons als professionals steeds beter weten te vinden. Dat zorgt ervoor dat we ook professionele kennis aan die initiatieven kunnen koppelen. Er zijn veel studenten die zich met goede bedoelingen bezig willen houden met het thema, maar het is ook belangrijk dat je dat op een goede manier doet. We kunnen de goede energie die er komt vanuit studenten steeds beter aan de kennis van professionals koppelen.’

Tips voor andere gemeenten

Samengevat zijn er een aantal tips voor andere gemeenten te halen uit de ervaringen van de vier Veilige Steden. Zo laten de gemeenten zien dat het belangrijk is om de activiteiten in introductieweken te koppelen aan een bredere aanpak. Introductieweken zijn een goed startpunt om te werken aan seksueel grensoverschrijdend gedrag onder studenten, maar om impact te maken is het belangrijk om gedurende het jaar ook andere activiteiten te organiseren of initiatieven te ondersteunen. Investeer daarbij vooral ook in structureel contact met studenten(verenigingen) en werk samen met lokale partners, zoals de GGD en onderwijsinstellingen. Maak ook gebruik van de energie en ideeën die vanuit studenten zelf komen: ondersteun hun initiatieven, en zorg dat ze gebruik kunnen maken van professionele kennis.

Deel via: