Handreiking Piramide van geweld

In de handreiking ‘De piramide van geweld’ van Act4Respect leren professionals hoe denigrerende opmerkingen tot grensoverschrijdend gedrag en geweld kunnen leiden, én wat je eraan kunt doen. De handreiking neemt je trede voor trede mee, in alle lagen van de piramide. Bij iedere trede vind je handelingsadviezen, onderbouwing en een begrippenlijst. 

De piramide van geweld is een concept dat veel wordt gebruikt in de preventie van seksueel grensoverschrijdend gedrag en laat zien dat kleine micro-agressies, opmerkingen en grapjes, doorwerken in ernstigere vormen van grensoverschrijdend gedrag. Voor preventie is het daarom belangrijk om bij de lichte vormen al te beginnen: er iets van te zeggen of het gesprek aan te gaan.

In de handreiking wordt de piramide onderbouwd: met wetenschappelijke literatuur wordt aangetoond dat er inderdaad samenhang zit tussen die verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag. Per stap van de piramide (van licht tot ernstig grensoverschrijdend gedrag) vind je tips voor professionals.

Deel via:

Training Stop seksuele straatintimidatie

Het maken van seksueel getinte opmerkingen en gebaren of iemand achtervolgen op straat: seksuele straatintimidatie kan erg intimiderend zijn en een onveilig voelen geven. Wil jij dit ongewenste seksueel gedrag aanpakken? Leer in deze training van Rutgers hoe je straatintimidatie met jongeren bespreekt.

In deze training leer je straatintimidatie bespreekbaar te maken met jongeren en jongvolwassenen. Je achterhaalt de onderliggende motieven en stereotiepe denkpatronen en je weet hoe je deze ter discussie kunt stellen.

Voor wie

De training is voor jongeren- en jeugdwerkers die willen bijdragen aan de aanpak en preventie van seksuele straatintimidatie.

Deel via:

Online cursus LEFgozers: in gesprek over mannelijkheid en machogedrag

Veel jongens struggelen in de puberteit met mannelijkheid en machogedrag. In de hoop respect te krijgen van vrienden, kunnen ze zich grensoverschrijdend gedragen. Met LEFgozers van Rutgers breng jij een gesprek op gang tussen jongens, waarbij lef niet langer staat voor machogedrag, maar voor je eigen weg gaan.

LEFgozers is een methode voor jongens tussen de 12 en 18 jaar die je flexibel inzet: bijvoorbeeld als losse workshop, in een serie van meerdere lessen of als onderdeel van een training.

De cursus in het kort

In deze online cursus leer je hoe je op een positieve manier in gesprek gaat met jongens over mannelijkheid en machogedrag. Met de LEFgozers-methode geef je jongens in 5 stappen de nodige skills om hun eigen weg te gaan en zich niet over te laten halen om dingen te doen die ze eigenlijk niet willen. Zonder verlies van eigenwaarde.

Voor wie

De cursus is voor professionals die vanuit jongerenwerk of zorg met jongens werken. LEFgozers kun je als docent of begeleider ook op scholen inzetten.

Deel via:

Utrecht ontwikkelt openbaar toegankelijke lesmodule over straatintimidatie

Het is goed om straatintimidatie al bespreekbaar te maken bij kinderen, zodat er vanaf jonge leeftijd gewerkt kan worden aan preventie. Daarom liet de gemeente Utrecht een lesprogramma ontwikkelen over straatintimidatie, voor zowel basisscholen als middelbare scholen. Alle scholen in Nederland kunnen hier vrij gebruik van maken.

Uit onderzoek van het CBS blijkt dat meisjes al op een leeftijd van 12 jaar de eerste ervaringen met straatintimidatie kunnen hebben. Daarom is het belangrijk om straatintimidatie op jonge leeftijd bespreekbaar te maken om het tegen te gaan. Zodat slachtoffers weten dat straatintimidatie niet acceptabel is, omstanders worden gestimuleerd om in te grijpen, en (potentiële) plegers nadenken over hun gedrag en het stoppen. Om deze bewustwording en normstelling over straatintimidatie te stimuleren, heeft de gemeente Utrecht de lesmodule Straatintimidatie laten ontwikkelen voor kinderen in het basisonderwijs en op de middelbare school.

Waar bestaat de module uit?

De lesmodule Straatintimidatie richt zich op groepen 7 en 8 van de basisschool, en de onderbouw van de middelbare school. De module bestaat uit vier verschillende lessen, waarin onder andere aan bod komt hoe kinderen straatintimidatie kunnen herkennen bij zichzelf en bij anderen, hoe ze zich voelen bij straatintimidatie, hoe ze erop kunnen reageren, en hoe ze kunnen ingrijpen als ze het zien gebeuren.

Wie kan er gebruik van maken?

Alle basisscholen en middelbare scholen in Nederland kunnen gebruik maken van de lesmodule. Omdat 80 procent van de scholen in Utrecht gebruik maakt van het pedagogische programma Vreedzaam van de CED-groep, zijn er speciale varianten van de module Straatintimidatie gemaakt die goed aansluiten bij de basisleerlijn van dit programma. Dat betekent dat er in totaal vier verschillende versies van de module zijn:

• Een module voor basisscholen die gebruik maken van Vreedzaam
• Een module voor basisscholen die niet gebruik maken van Vreedzaam
• Een module voor middelbare scholen die gebruik maken van Vreedzaam
• Een module voor middelbare scholen die niet gebruik maken van Vreedzaam

De vier modules hebben dezelfde opbouw. Elke school die gebruik maakt van het programma Vreedzaam kan de lesmodule eenvoudig vinden in hun systeem. Ook scholen buiten Utrecht, en scholen die niet gebruik maken van Vreedzaam, kunnen gebruik maken van de modules. De lesmodule Straatintimidatie is te downloaden op de site van de CED-groep.

Zoals andere maatschappelijke thema’s is het belangrijk dat de lessen gegeven worden binnen een veilig sociaal klimaat. In het voorwoord van de module worden daarom tips gegeven voor leerkrachten over hoe ze een veilige omgeving kunnen creëren. Bijvoorbeeld door ongewenst gedrag te corrigeren en gewenst gedrag te bevestigen, door zichzelf als vertrouwenspersoon op te stellen, of door groepsgesprekken te voeren over het klimaat in de klas.

Hoe bereik je scholen?

De gemeente Utrecht heeft een lancering georganiseerd en vervolgens scholen via campagnemateriaal, sociale media, de mail en telefonisch benaderd om ze op de hoogte te stellen van de beschikbare nieuwe lesmodule. Als tip voor gemeenten om scholen te enthousiasmeren zegt de gemeente dan ook: zorg voor bekendheid via communicatiemiddelen zoals de website, flyers, LinkedIn, benader scholen direct via de mail of telefoon en organiseer een bijeenkomst.

De eerste reacties die de gemeente heeft gekregen op de lesmodule vanuit scholen zijn positief. Dit jaar vindt een evaluatie plaats van de lesmodule, om reacties en ervaringen breder op te halen. Naar aanleiding van de evaluatie vindt in 2025 mogelijk een doorontwikkeling plaats.

Deel via:

Online cursus G-woord: aandacht voor gender om geweld te voorkomen

Gendernormen maken het voor jongeren lastig om gezonde en gelijkwaardige relaties aan te gaan. Stereotiepe normen over mannelijkheid en vrouwelijkheid leiden regelmatig tot grensoverschrijding en geweld. Ontdek in deze cursus van Rutgers hoe je kan helpen gendergeweld te voorkomen.

In deze online cursus leer je werken met aandacht voor gender. Je krijgt praktische tips om met jongeren te praten over gender, relaties en seksualiteit en zo samen stereotiepe gendernormen te doorbreken. Hiermee voorkom je geweld en geef je hen ruimte voor respectvol gedrag, gelijkwaardige relaties en positief seksueel contact.

De cursus is voor professionals die vanuit jongerenwerk, zorg of onderwijs met jongeren werken.

Deel via:

Preventie van seksueel geweld in de gemeente

Steeds meer gemeenten en regio’s zien de urgentie om serieus aan de slag te gaan met preventie van seksueel geweld. Dat is goed nieuws, want de cijfers zijn schokkend. Meer dan de helft van de vrouwen en 1 op de 5 mannen heeft te maken gehad met seksueel geweld en ongewenste aanrakingen. Soms met levenslange, ernstige psychologische en lichamelijke schade als gevolg. En hoge economische en maatschappelijke kosten.

Rutgers neemt gemeenten aan de hand van 8 punten mee naar een effectieve preventiestrategie:

1. Breng het probleem in kaart
2. Breng de juiste partijen samen
3. Formuleer ambitieuze en haalbare doelen
4. Bevorder aandacht voor respectvolle omgang in de ontwikkeling van jongeren
5. Geef aandacht aan jongeren die risico lopen
6. Ontwerp duidelijke en aansprekende publiekscampagnes
7. Bevorder deskundigheid van professionals
8. Veranker preventie seksuele grensoverschrijding in beleid

Wil jij in jouw gemeente aan de slag? Lees meer in het uitgebreide 8-puntenplan.

Deel via:

Factsheet Gendersensitieve hulpverlening

In de strijd tegen fysiek, seksueel en online geweld onder jongeren is het cruciaal om oog te hebben voor de invloed van gender. Bestaande gendernormen vergroten niet alleen het risico voor meisjes en lhbt+ personen om slachtoffer te worden van geweld. Het verhoogt ook het risico voor jongens om daders te worden. 

Een diepgaand begrip van gender en de impact ervan op geweld is essentieel voor hulpverleners, jeugdwerkers en professionals uit de zorg, veiligheid & justitie en onderwijs. Het leert je om effectief te kunnen interveniëren en preventieve maatregelen te nemen.

Maar wat is gender en hoe kan genderongelijkheid leiden tot geweld? Deze factsheet van Act4Respect beantwoordt deze vragen en sluit af met tips voor een gendersensitieve aanpak van geweld.

Deel via:

Werkwijze gemeentelijke aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag

Deze uitwerking van het Kwaliteitskompas van het Nederlands Jeugdinstituut is bedoeld voor gemeenten die seksueel grensoverschrijdend gedrag onder kinderen en jongeren willen voorkomen en verminderen. Het geeft handvatten om vanuit een gezamenlijke analyse te komen tot een samenhangende aanpak. Het helpt om krachten te bundelen en beter te doen wat kinderen en jongeren nodig hebben. Ook helpt het om de opgave te vertalen naar een concreet plan, en om duurzame resultaten te bereiken voor kinderen en jongeren.

Het Kwaliteitskompas bestaat uit zeven bouwstenen die je helpen om meer impact te maken bij de preventie en aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Per bouwsteen wordt beschreven wat het resultaat ervan is, wat de bouwsteen inhoudt en welke vragen daarbij leidend zijn. In de werkbladen vind je meer informatie en handvatten over hoe je met deze bouwsteen aan de slag gaat. Je kunt beginnen bij de eerste bouwsteen en gezamenlijk alle vervolgstappen zetten.

Het kan ook zijn dat er al het een en ander is gebeurd of gedaan, en je bij een andere bouwsteen begint. Je maakt echter de meeste impact als er aan alle bouwstenen wordt gewerkt en je de cyclus volgt om continu te leren.

Deel via:

Seksueel grensoverschrijdend gedrag in het lhbti+ uitgaansleven

Seksueel grensoverschrijdend gedrag staat de laatste tijd hoog op de politieke agenda. En terecht. De impact en de gevolgen van seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn enorm. Uit onderzoek blijkt dat lhbti+ personen vaker slachtoffer zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Movisie maakte een podcast over dit thema.

Plegers zijn vaak bekenden, bijvoorbeeld een (ex-partner) of bekende uit het uitgaansleven. Verbeteringen in het lhbti+ uitgaansleven kunnen daarom positief bijdragen aan de preventie van seksueel geweld en onveiligheid.

In de podcastaflevering van Movisie gaat Simon Timmerman in gesprek met verschillende gasten over seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen lhbti+ netwerken en het uitgaansleven. Te gast zijn Joey Woudstra, werkzaam bij het Centrum voor Seksuele Gezondheid in Amsterdam en Daan Walder, organisator van queer feesten in het Nijmeegse uitgaansleven. Ook onderzoeker Huiselijk en seksueel geweld Nelleke Westerveld schuift aan. Samen bespreken ze cijfers en huidige ontwikkelingen rondom seksueel grensoverschrijdend gedrag, ervaringen van de gasten en kijken ze naar praktijkgerichte oplossingen. Ook geven ze antwoord op een belangrijke vraag van Thomas Garrod-Pullar, directeur van Stichting MenAsWell; een stichting voor mannelijke slachtoffers van seksueel geweld.

Deel via:

Tool van Podcast Niet jouw schuld

Eerder dit jaar heeft Act4Respect de podcast Niet jouw schuld gelanceerd. In deze podcast worden verschillende onderwerpen behandeld die te maken hebben met de maatschappelijke verwachtingen voor mannen en vrouwen (gender) en geweld dat met gender te maken heeft. Bij deze podcast hoort ook een tool voor gebruikers.

Deze teamtool hoort bij de podcast en is bedoeld om in gesprek te gaan met anderen over de onderwerpen die besproken worden in ‘niet jouw schuld’. Het gaat dan bijvoorbeeld om de verschillende normen rondom gender en seksualiteit en hoe die bijdragen aan de sociale veiligheid van jongeren. Deze tool geeft concrete handvatten aan professionals om gender-gerelateerd geweld ter sprake te brengen bij collega’s of samenwerkingspartners.

Het is belangrijk om over dit soort geweld in gesprek te gaan. Door stereotiepe ideeën over gender en seksualiteit worden jongeren gevormd, maar ook belemmerd in hun ontwikkeling. Hierdoor kunnen ze verschillende ideeën opdoen over seksualiteit en welk gedrag daarbij hoort, ook ideeën en gedrag die schadelijk voor henzelf of anderen zijn. Sommige van deze schadelijke ideeen en gedragingen kunnen leiden tot grensoverschrijdend gedrag of een cultuur waar grensoverschrijdend gedrag genormaliseerd wordt en slachtoffers de schuld krijgen.

Professionals zijn verantwoordelijk om een sociaal veilige omgeving te creëren voor jongeren. Positieve normen rond gender en seksualiteit zijn daar een belangrijk onderdeel van. Daarom is het belangrijk dat professionals ook hierover met de jongeren zelf, maar ook met andere professionals in gesprek gaan. Hoe kan je samen met andere professionals en als organisatie zorgen voor positieve normen rond gender en seksualiteit die juist positief seksuele interacties ondersteunen? 

De teamtool is per aflevering te gebruiken. In de teamtool is er achtergrond informatie, praktische tips en een methodiek te vinden. Zo helpt de tool professionals om samen dat je samen manieren, succesfactoren en een plan van aanpak te formuleren en deze in praktijk te brengen.

Meer weten over deze tool? Hier kan je alle informatie en de tool per aflevering vinden!

Deel via: